Ge�ti�imiz aylarda patlak veren Hazar petrolleri krizi, b�lgede tansiyonu y�kseltti. 4 trilyon dolarl�k petrol rezervinden daha fazla pay almak isteyen �ran, Rusya, Azerbaycan, T�rkmenistan ve Kazakistan kendi tezlerini uluslararas� alanda kabul ettirmeye �al���yorlar.
Hazar Denizi'nde ge�ti�imiz aylarda �nemli bir kriz ya�and�. Hazar'a k�y�s� olan 5 �lkeyi sava��n e�i�ine getiren bu kriz b�lgede petrol ara�t�rmas� yapan BP �irketine ait bir geminin �ran h�cumbotlar� taraf�ndan durdurulmas�yla ba�lad�. Daha sonraki g�nlerde �ran jetleri Azerbaycan hava sahas�n� ihlal ederken, T�rkmenistan da Azerbaycan'� kendi karasular�n� ihlal etmekle su�lad�. Azerbaycan ise Hazar petrollerini koruyaca��n� s�yleyerek ordusunu alarma ge�irdi. T�m bu ya�anan gerginli�in nedeni ise b�lgenin d�nyan�n en zengin petrol yataklar�na sahip olmas�…
ABD D��i�leri Bakanl��� raporlar�na g�re, Hazar'da hen�z ke�fedilmemi� en az 163 milyar varil petrol var. Beklentiler bu rakam�n 200 milyar varile ula�mas� y�n�nde. Hazar Havzas�'ndaki petrol, Irak'taki belirlenmi� petrol rezervinden 100 milyar varil daha fazla. D�nyan�n bilinen en b�y�k petrol yata��na sahip Suudi Arabistan'�n 261 milyar varillik petrol rezervinin ��te ikisi civar�nda. Bug�nk� piyasa de�eri ise 4 trilyon dolar.
Hazar'�n zenginli�i be� k�y�da� �lke aras�nda e�it da��lm�yor. Yine Amerikan raporlar�na g�re, en b�y�k paya Kazakistan sahip. 10 milyar varil belirlenmi�, 85 milyar varil de ke�fedilmeyi bekleyen petrol rezervi var. Ard�ndan, Azerbaycan ve T�rkmenistan geliyor. Hazar Havzas�'ndaki Azeri petrol yataklar�nda bilinen 2.6 milyar varil petrol yat�yor. Olas� rezerv 27 milyar varil. Bilinen petrol rezervi 1.5 milyar varil olan T�rkmenistan'�n toplam potansiyeli 33 milyar� a��yor. Rusya ile �ran'�n toplam petrol paylar� ise, s�ras�yla 12 ve 5 milyar varil olarak �ng�r�l�yor.
Petrolden kim, ne kadar pay alacak?
Hazar petrollerinden daha fazla pay almak isteyen �lkeler �u sorunun cevab�n� ar�yorlar: Hazar deniz mi, g�l m�? 5 �lke liderleri bu konuya kal�c� bir ��z�m bulmak i�in 10 y�l i�inde 3 kez topland�.
Hazar'�n bir i� deniz oldu�u iddias�n�n en g��l� savunucusu olan Rusya, bu iddiayla Hazar'da uluslararas� deniz yasalar�n�n uygulanmas�n� talep ediyor. Bundan anla��lan k�saca �u: Hazar, k�y�da� �lkelerin ortak kullan�m alan�d�r ve kaynaklar�n�n (petrol�n) kullan�m� da dahil, her t�rl� faaliyet t�m k�y�da� �lkelerin kat�l�m�yla yap�lmal�d�r.
Rusya ile Hazar'�n stat�s� konusunda en �ok kar�� kar��ya kalan �lke ise, Azerbaycan.
Bak�'ye g�re, Hazar bir uluslararas� 'i� g�l'. Dolay�s�yla g�ller hakk�ndaki uluslararas� hukuk kurallar� uyar�nca, uluslararas� s�n�rlar�n ortadan �ekilen �izgilerle belirlenmesi gerekir. B�ylece, her k�y�da� devletin 'sekt�r' ad� verilen kendi alanlar� ortaya ��kar. K�y�da� devletler, kendi sekt�rlerinde her t�rl� tasarruf hakk�na sahiptir.
Azerbaycan tezi, Hazar'dan petrol ��kartan Kazakistan taraf�ndan da destekleniyor. Buna kar��n �ran ile T�rkmenistan, Rus g�r���ne daha yak�nlar.
�lkelerin petrol politikalar�
Azerbaycan: Hazar deniz de�il, g�ld�r!
Hazar'�n bir g�l oldu�unu savunan Azerbaycan, her �lkenin kendi k�y�s�ndan g�l�n ortas�na kadar olan b�lgeyi kontrol etmesi gerekti�ini savunuyor.
Azerbaycan g�l�n, s�n�rlarla payla��lmas� gerekti�ini iddia ediyor. Zira, Hazar'�n deniz olmas� Rusya'n�n donanmas�n� istedi�i gibi bu sularda bulundurmas� anlam�na geliyor ki, bu teze Azerbaycan y�netimi �iddetle kar�� ��k�yor.
Rusya: "Hazar g�ld�r; petrol e�it payla��lmal�d�r."
1991 y�l�nda da��lan Sovyetler Birli�i'nin uzant�s� olarak kurulan Rusya'n�n Kafkasya �lkelerinde �nemli say�da askeri g�c� bulunuyor.
Rusya Hazar Denizi'nin asl�nda bir deniz oldu�unu, bundan dolay� da uluslararas� hukuka g�re buradaki petrol�n, k�y�s� olan �lkeler aras�nda e�it olarak payla��lmas� gerekti�ini iddia ediyor.
Kazakistan'dan orta yol
Hazar petrolleri krizinde bir orta yol bulan Kazakistan, Hazar'�n kapal� bir deniz oldu�unu �ne s�r�yor. Y�zeyinin deniz, taban�n�n g�l yata�� oldu�unu s�yleyen Kazakistan, petrol�n 5 e�it par�aya b�l�nmesi gerekti�ini �srarla s�yl�yor.
T�rkmenistan, Kepez petrol yataklar�n� istiyor
T�rkmenistan ile Azerbaycan aras�nda patlak veren petrol tart��malar�n�n temelinde Kepez petrol yataklar� bulunuyor. Farkl� haritalardan yola ��kan iki taraf da Kepez'in kendisine ait oldu�unu iddia ediyor.
�ran b�lgedeki etkisini yitiriyor
Hazar'�n g�neyinde k�y�lar� bulunan �ran'�n Hazar petrollerinden alaca�� pay, Rusya gibi tart��mal�. �ran da Kazakistan gibi Hazar petrollerinin 5 �lke aras�nda e�it payla��m�ndan yana.
Bak�-Ceyhan boru hatt� ve T�rkiye'nin ��karlar�
Hazar'da sorunun bir ba�ka boyutu, ��kar�lan petrol�n da��t�m� ile ilgili Orta Asya T�rk Cumhuriyetleri'ndeki do�al kaynaklar�n, do�ru �ekilde de�erlendirilmesi T�rkiye i�in de b�y�k �nem ta��yor. Orta Asya'da, T�rkiye'nin �nemli bir siyasi g�c� var ve T�rkiye, Orta Asya T�rk Cumhuriyetleri ile olan ili�kilerin geli�tirilmesinin �neminin fark�nda. Petrole dayal� kurulan ikili ili�kiler, T�rkiye ekonomisine b�y�k fayda sa�layaca�� gibi, Asya'ya k�pr� vazifesi g�rme konusunda T�rkiye'nin stratejik konumunu bir kez daha kan�tlam�� olacak.
Orta Asya'daki do�al zenginliklerin do�ru de�erlendirilmesi konusunda T�rkiye'nin, T�rk Cumhuriyetleri'yle ortak politikalar�, b�lgedeki d�� etkileri devre d��� b�rakmakta ve T�rkiye'nin b�lgedeki lider rol� daha g��lenmektedir.
Hazar petrollerinin Rusya'dan ge�mesi, T�rkiye'nin bo�az trafi�inin artmas� anlam�na geliyor. T�rkiye, bo�azlar�n g�venli�ini tehdit etti�i i�in bo�azlardan �zellikle petrol tankerlerinin ge�mesinden olduk�a rahats�z. Bu y�zden, T�rkiye i�in en g�venli ve karl� proje Hazar petrollerinin T�rkiye topraklar� �zerinden Ceyhan'a ula�t�r�lmas�.
ABD, Bak�-Ceyhan hatt�n�n gereklili�ini savunarak, T�rkiye'nin kendisini Ortado�u politikalar�nda tam olarak desteklemesini sa�lamaya �al���yor. Bunu yaparken bir yandan da Rusya �zerinde kontrol sa�lamay� hedefliyor. Yine de proje ne olursa olsun, gerekli finansman�n b�y�k k�sm�n� sa�layaca�� i�in Hazar petrollerinde son s�z� ABD s�yleyecek. Bu nedenle Rusya da, T�rkiye de ABD'yi kendi tezlerine raz� etmeye �al���yor.
Bak�-Ceyhan boru hatt� sadece ekonomik de�il, siyasi a��dan da T�rkiye i�in b�y�k �neme sahip. Bu projenin ger�ekle�mesi, T�rkiye'yi enerji nakil hatlar�n�n ge�ti�i kilit �lkelerden biri haline getirecek.
�zg�rl�k, hemen hemen her
toplum ve ideolojiden ki�inin hemfikir oldu�u ve savundu�u bir kavramd�r.
�nsanl�k tarihindeki �at��malar�n, sava�lar�n �o�undaki ama�, �zg�rl���
kazanmak olmu�tur.
Bat� d���ncesinin �zg�rl��e verdi�i anlam� ��yle �zetleyebiliriz:
�zg�rl�k, insana, di�er insanlar (toplum) ya da devlet -veya ba�ka
herhangi bir kurum- taraf�ndan hi�bir k�s�tlama ve bask� yap�lmamas�d�r.Bug�n
Bat� toplumlar�n�n i�inde bulunduklar� toplumsal yap�, modern Bat�
felsefesi taraf�ndan tarifi yap�lan "�zg�rl�k" kavram�n�n,
insan�n kurtulu�unu sa�lamad���n� g�stermektedir.
Okullarda, bilimsel kaynaklarda ve bir k�s�m medyada, teori ispatlanm��
bir ger�ek gibi sunulmakta, pek �ok insan da bu nedenle evrimi hi�
sorgulamadan kabul etmektedir. Oysa her ge�en g�n geli�en, paleoantropoloji,
antropoloji ve mikrobiyoloji gibi bilim dallar�, s�z�n� etti�imiz
yayg�n inan���n aksine, evrim teorisini s�rekli yalanlamaktad�rlar.
Evrimi ispatlamak i�in 150 y�ld�r aral�ks�z s�rd�r�len �al��malar,
teoriyi ��r�tmekten ba�ka bir sonuca varamam��lard�r.
Bu ger�e�e ra�men, evrim teorisinin bu denli yayg�n bir bi�imde
savunulmas� ve insanlara empoze edilmesinin tek nedeni ise, teorinin
ideolojik y�n�d�r.
